قدرت و سلطنت معنوی اولیاء در نگاه شیخ احمد جام (ملاحظة سبک‌شناسانه در انس‌التّائبین و مقایسة آن با مقامات ژنده‌پیل)

از دیرباز ارتباط بین نگرش هنرمند با زبان او، اعمّ از زبان ادبی و غیرادبی، مورد توجّه سبک‌شناسان بوده است. برخی توجّه به مشبّه‌به‌ها را در متن ادبی از مهم‌ترین روش‌های یافتن ارتباط بین محتوا و فرم دانسته‌اند و از آن روی که وجه‌شبه از مشبّه‌به اتّخاذ می‌شود، برای بررسی نگرش هنرمند مهم قلمداد کرده‌اند. در این جستار، بر آنیم تا تأثیر مفهوم قدرت و سلطنت معنوی اولیاء را که از بنمایه‌های متن انس‌التّائبین است، در تصویرهای شیخ جام بررسی کنیم. برای این منظور، با استفاده از روش خوشه‌های تصویری، تصاویر مربوط به سلطنت و دربار را در تشبیه‌های شیخ استخراج می‌کنیم و نشان خواهیم داد که این تصاویر در صفحات و باب‌های مختلف کتاب تکرار شده است. همچنین تأثیر مفهوم قدرت و سلطنت معنوی اولیاء در تصاویر حیوانات در مشبّه‌به‌های کتاب مشاهده می‌شود که موارد و تکرار آن را در صفحات و باب‌های مختلف کتاب نشان خواهیم داد. در این مورد، برای نمونه تشبیهات شیخ جام را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در بخش بعد، بیان آشکار این مضمون را در سخنان شیخ در انس‌التّائبین بررسی خواهیم کرد و از این طریق، ارتباط میان فرم و محتوا کاملاً مشخّص می‌شود. پس از انجام همة این مراحل به مقایسة آن با نمونه‌هایی از مقامات ژنده‌پیل که در قالب حکایات و کرامات شیخ و در شکل دیگر، به همین مضمون اختصاص دارد، خواهیم پرداخت و نشان می‌دهیم که افسانه‌های سدیدالدّین غزنوی در این باب، ریشه در حقیقتی از اندیشه و زندگی شیخ جام دارد.